31/10/18 - Sectorbijeenkomst transport & logistiek

In het gigantische magazijn van Pon Logistics in Leusden werken ruim 200 mensen, maar iedereen kent Bas. Niet alleen van die grote poster boven de ingang, maar omdat elke nieuwe medewerker én uitzendkracht van Pon Logistics verplicht kennis moet maken. Daarna is Bas geen moment meer uit de gedachten van de mensen op de werkvloer. BAS is namelijk de werkwijze van Pon Logistics en staat voor ‘Bewust Altijd Secure, Safe en Schoon’.

Dat is geen overbodige luxe voor een magazijn waar tonnen aan gevaarlijke stoffen liggen opgeslagen. Medewerkers van Pon Logistics, gespecialiseerd in het transport van onder meer auto’s en grondverzetmachines, hebben te maken met zo’n zeshonderd verschillende soorten stoffen, onder meer in spuitbussen, lakstiften, accu’s en ruitenwisserproducten.

Pijn voorkomen

Zo’n 50 geïnteresseerden, onder wie collega’s uit de logistieke sector, zijn vanmiddag naar Leusden gekomen om inspiratie op te doen voor het veilig werken met gevaarlijke stoffen. De bijeenkomst bestaat uit een rondleiding, een paneldiscussie, presentaties en een breakoutsessie. Na het welkomstwoord van dagvoorzitter Marijke Roskam daagt Wim van Zomeren, HSSE-officer (Health, Safety, Security en Environment) van Pon Logistics, het aanwezige publiek uit: “Vertel mij nou eens waarom veilig werken belangrijk is.”

Allerlei redenen voor maatregelen worden genoemd: minder ziekteverzuim, wet- en regelgeving, efficiënt werken, een aantrekkelijke werkgever zijn en eisen van leveranciers. Allemaal waar, zegt Van Zomeren. Toch is zíjn belangrijkste motivatie een andere: hij wil pijn voorkomen. Zowel fysieke als emotionele pijn bij medewerkers én hun familie. Van Zomeren weet waar hij het over heeft. Ruim 30 jaar lang was hij brandweerman. “Ik heb genoeg verminkte lichamen gezien.”

Pon Logistics streeft daarom naar ‘bewustwording en intrinsieke motivatie’ bij álle medewerkers. Zowel werknemers als uitzendkrachten volgen een cursus over veilig werken voordat ze aan de slag gaan. Daarna is er e-learning voor medewerkers die dagelijks te maken hebben met gevaarlijke stoffen. “Als werkgever kun je niet altijd overal aanwezig zijn”, legt teamleider Annemieke Andriessen uit tijdens de rondleiding door het grotendeels geautomatiseerde magazijn. “Daarom willen we onze collega’s duidelijk maken: vóórdat je iets doet, denk éérst goed na.”

Minder CMR-stoffen

Pon Logistics heeft diverse maatregelen genomen om ongelukken te voorkomen, onder meer door stellages met gevaarlijke stoffen op gepaste afstand te houden van elkaar en door de installatie van sprinklers. Producten met anderstalige Veiligheidsinformatiebladen worden niet geaccepteerd. “Alles moet in het Nederlands”, zegt Andriessen. Daarnaast werkt Pon Logistics actief aan het terugdringen van het aantal CMR-stoffen (kankerverwekkende en mutagene stoffen). Van de 66 die het bedrijf enkele jaren terug nog in opslag had, zijn er nog maar 12 over – al zijn die laatste 12 het moeilijkst te elimineren, erkent Van Zomeren. “Bij gebrek aan alternatieven heb je wel de medewerking van leveranciers nodig.”

Ook onderzoeken studenten Veiligheidskunde Kevin Weerwind en Hugo Heinen voor Pon Logistics hoe het bedrijf het beste kan reageren op calamiteiten met gevaarlijke stoffen. “Welke stoffen zijn er en hoe ruim je die op na ongelukken?” vatten de stagiairs hun afstudeeronderzoek samen.

Incorrecte VIB’s

In een tweegesprek onder leiding van dagvoorzitter Roskam praten Van Zomeren en Daniëlle Gevers Deynoot-De Booij (beleidsadviseur evofenedex) door over de vraag welke stappen kleinere mkb-bedrijven kunnen zetten op dit vlak. “Ik zie nog niet heel veel gebeuren bij het midden- en kleinbedrijf” (mkb), zegt Gevers Deynoot-De Booij. “De eerste taak ligt bij de overheid en brancheorganisaties. Maak de materie laagdrempelig en begrijpelijk, en zorg eerst voor meer bewustwording.”

Van Zomeren adviseert mkb’ers om de Voorlichtingsinformatiebladen eens kritisch onder de loep te nemen. Uit onderzoek blijkt dat 40 procent van de veiligheidsinformatiebladen (VIB’s) ondermaats is. “Weet je niet waar je moet beginnen? Begin dan eerst bij het VIB van het product dat je het meeste gebruikt. Klopt er iets niet, dan moet je daar wat mee.”

“Lever ze bij de Inspectie SZW in”, zegt Diana Martens (Inspectie SZW) vanuit het publiek. “Wij zetten ze dan door naar de Inspectie Leefomgeving en Transport. Die kan er dan mee aan de slag.”

Neem ook de bedrijfscultuur onder handen, besluit Van Zomeren. “Medewerkers moeten hun eigen manager durven aanspreken op onveilig gedrag.”

Stapje voor stapje

Na het plenaire gedeelte gaan de aanwezigen in groepen uit elkaar om in breakoutsessies over verschillende onderwerpen van gedachten te wisselen. Een groep spreekt met Diana Martens over de vierstappenaanpak voor veilige werkwijzen. Een andere groep kijkt met Maartje Bakhuys Roozeboom (Nederlandse organisatie voor Toegepast-Natuurwetenschappelijk Onderzoek, TNO) naar de digitale ‘Werkwijzer Gevaarlijke Stoffen’ die TNO in ontwikkeling heeft. Van Zomeren en Gevers Deynoot-De Booij spreken met hun groepje over een aanpak bij de bron, en Pascal Smetsers en Frank Lantink (evofenedex) over preventiemaatregelen op de werkvloer.

“Begin nou éérst bij de gevaarlijkste stof die je gebruikt en ga daarna stapje voor stapje verder”, adviseert Gevers Deynoot-De Booij na afloop van de brainstorm. Diana Martens breekt een lans voor een praktische aanpak. “Streef naar simpele werkwijzen. Zorg voor een eenvoudige en praktische Werkplekinstructiekaart.”

Vraag om bevestiging

Het laatste woord vanmiddag is aan Jop Groeneweg, docent cognitieve psychologie aan de Universiteit Leiden. Tijdens een gevatte presentatie geeft hij de aanwezigen vanuit de psychologie tips mee om de werkvloer te overtuigen van het belang van veilige werkwijzen. Zénd niet alleen tijdens toolboxmeetings, benadrukt Groeneweg, maar vraag ook om bevestiging. “Als medewerkers eenmaal ‘ja’ hebben gezegd, zullen ze zich daar ook eerder naar gedragen. Mensen houden niet van inconsistentie.”

Vind medestanders, luidt een ander advies. “Mensen hebben de neiging om de groep te volgen”, doceert Groeneweg. Ook hamert de universitair docent op het belang van aandacht (‘kost weinig, levert veel op’), sympathie (‘mensen doen eerder wat u zegt als ze u aardig vinden’) en autoriteit. “Als werkgever bent u een rolmodel. Als ú niet het goede voorbeeld geeft, is het een verloren zaak.”

Dat goede voorbeeld kan klein beginnen, beklemtoont Martens van de Inspectie SZW. “Als je niet weet waar je als mkb’er moet beginnen, begin dan gewoon eens met de boel op te ruimen. Geen rommel op de vloer, geen open potten. Begin bij nul.”

Op vrijdag 18 januari 2019 houdt Jop Groeneweg zijn intreerede over ‘Just culture’ als hoogleraar aan de Technische Universiteit Delft (TUD). De rede is voor iedereen gratis toegankelijk en vindt plaats in de aula aan de Mekelweg 5 in Delft. Meer informatie op de website van de TUD.