08/10/18 - Sectorbijeenkomst bouw: 'We werken veilig of we werken niet'

De campagne heeft als doel om mensen bewust te maken van de risico’s van werken met gevaarlijke stoffen en om werkgevers en werknemers een handelingsperspectief te bieden. Zodat zij tijdig de juiste maatregelen nemen en voorkomen dat ze ziek worden van hun werk. Voor de bouw sloegen het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Volandis en Bouwend Nederland de handen ineen om antwoord te geven op vragen als: hoe pak je gevaarlijke stoffen aan bij de bron? En hoe zorg je voor een cultuurverandering op de werkvloer waarbij veilig werken vanzelfsprekend wordt? Kortom: Hoe werk jij veilig? 

Rijnmond Bouw: veilig werken vanaf de opleiding in de praktijk brengen

Tijdens een locatiebezoek aan Rijnmond Bouw kregen we een kijkje in de keuken bij het opleidingsbedrijf dat jongeren met diverse achtergronden opleidt tot onder meer timmerman, tegelzetter of metselaar. In al deze beroepen wordt met gevaarlijke stoffen gewerkt, zoals epoxy, isocyanaten, fijnstof en houtstof.

Rondleider Frank Knotter, directeur bij Rijnmond Bouw is ambitieus op het gebied van veiligheid: “We doen het goed, maar het kan altijd beter. Als je met gevaarlijke stoffen zoals hout en fijnstof werkt, is het belangrijk om altijd alert te zijn. We zuigen alle stof en nevelen af zodat het zich niet in de lucht verspreid en zodat het veilig blijft voor onze jongens om te werken.”

Zijn collega Peter Mols, leerlingbegeleider, geeft aan dat er desalniettemin ook nog wel uitdagingen zijn. Bijvoorbeeld dat er altijd veel mensen tegelijk aan het werk zijn op de bouwplaats. “Dan is het soms lastig om bij iedereen persoonlijk te checken of alle handelingen die ze uitvoeren volledig veilig zijn. Daarom is het belangrijk dat je al in de opleiding blijft herhalen dat veiligheid voorop staat. Herhaling zorgt uiteindelijk voor bewustwording.” Toch, aldus Knotter “worden er op het gebied van veiligheid bij ons geen concessies gedaan. We werken veilig of we werken niet en dat moet bij iedereen zo zijn.”

Panelgesprek: hoe krijg je mensen zover dat ze anders gaan werken?

Na het werkbezoek gingen experts met elkaar in gesprek over hoe je werkgevers en werknemers mee krijgt in het gewenste gedrag. Universitair docent Gedragsverandering aan Vrije Universiteit Marius Rietdijk: “80 procent van de mensen zegt dat bewustwording en hameren, hameren, hameren het belangrijkste is. Vanuit de wetenschap zeggen we dat het belangrijk is om vooral het goede gedrag te belonen. Nu belonen we vooral het harde werken onder deadlines, maar we moeten het dragen van veiligheidskleding belonen. We weten dat de gemiddelde bouwvakker graag mooie dingen maakt en dat soms belangrijker voor hen lijkt dan veiligheid. Maar vaak is het complimenteren van veilig werken al enorm efficiënt.”

Specialist arbeidshygiëne bij branchevereniging Volandis Johan Timmerman: “Het is ook een kwestie van wennen. De beloning van geen balk tegen je hoofd krijgen op de werkvloer is duidelijk. De beloning van later geen kanker krijgen is lastiger. Je moet werkgever en werknemer overtuigen dat gevaarlijke stoffen sluipmoordenaars zijn. Het is tekenend voor de bouw dat ouderen van de jongeren leren.” Chantal van Leuken, KAM-manager (Kwaliteit, Arbo en Milieu) bij bouwbedrijf Van Wijnen vult aan: “Belonen en herhalen is wat werkt. Wij besteden veel tijd en aandacht aan onze mensen. Onze directeur komt ook op de werkvloer en de bouwplaats, om te kijken of de leerlingen veilig werken. Hij spreekt daar ook met hen over.” En dat werkt, zo geven mensen vanuit de zaal aan: “Positiviteit zit niet in geld, maar vooral in horen wat er goed gedaan wordt. Je kunt daarmee veel in beweging brengen.”

Thematafels: hoe ga je er nu ook echt mee aan de slag?

Vervolgens konden de deelnemers aan vijf verschillende tafels in gesprek gaan met diverse experts, waaronder Marius Rietdijk (Vrije Universiteit Amsterdam), Johan Timmerman (Volandis), Rimke Kerkhoff (Arbo Unie), Eelco Kuijpers (Nederlandse organisatie voor Toegepast-Natuurwetenschappelijk Onderzoek, TNO), Peter Mols (Rijnmond Bouw) en Daan Beusker (Facilicom).  

Arbeidshygiënisten Johan Timmerman en Rimke Kerkhof vinden dat we nog stappen kunnen zetten in bewustwording: “Tijdens de opleiding moeten we meer aandacht geven aan de risico’s van onveilig werken. Daar wordt de basis gelegd. Als sectororganisatie moeten we hier mee aan de slag.”

Innovatie kan ook aan bewustwording bijdragen vertelde Eelco Kuijpers: “Samen met ISensit hebben we een draagbare stofsensor ontwikkeld. Dit kastje meet real time de stofconcentraties en maakt je door middel van een alarm bewust van te hoge concentraties. Zo kunnen we het onzichtbare, zichtbaar maken.”

Het kan ook simpeler betoogde Marius Rietdijk: “Aanspreken op fout gedrag heeft geen zin. Wanneer je begint met aanspreken op goed gedrag, dan verandert de hele veiligheidscultuur.”

Dagvoorzitter Marijke Roskam sloot af met de conclusie dat er een lange adem nodig is om iedereen veilig te laten werken met gevaarlijke stoffen. Alle aanwezigen hebben hier een belangrijke rol in te spelen. Want samen kunnen we het verschil maken op het gebied van veilig werken.