PAGO (Periodiek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek)
De werkgever moet zijn of haar werknemers volgens artikel 18 in de Arbowet een periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO) aanbieden. Doel van dit onderzoek is het vroegtijdig signaleren en zoveel mogelijk voorkomen van gezondheidsschade als gevolg van risico's in het werk. Het PAGO leidt tot advies aan de werkgever en de werknemer over het nemen of aanpassen van beschermende maatregelen. Zo helpt het onderzoek om ziekte, uitval en/of verslechtering van de gezondheid te voorkomen.
Het PAGO beoordeelt gezondheidsaspecten die te maken hebben met risico’s op het werk. Denk aan fysieke belasting, gevaarlijke stoffen en psychosociale arbeidsbelasting. De werkgever is verplicht het PAGO aan te bieden, maar de werknemer is niet verplicht het onderzoek te ondergaan.
Inhoud en frequentie van het PAGO
Er is geen vaste vorm voor een PAGO; de inhoud wordt gebaseerd op de risico-inventarisatie & evaluatie (RI&E). Die is voor elke werkgever verplicht. Een BIG-geregistreerd bedrijfsarts adviseert de werkgever over inhoud en frequentie van het PAGO, op basis van de risico’s van de werknemers van het bedrijf. Restrisico’s zijn gezondheidsrisico’s die in de RI&E onderkend worden en met behulp van de arbeidshygiënische strategie zo goed mogelijk worden aangepakt. Het PAGO is het sluitstuk daarvan; daarmee wordt zeker gesteld dat er geen gezondheidsschade optreedt, ook als er beheersmaatregelen zijn genomen.
Het PAGO is onderdeel van de plan-do-check-act-cyclus: via het onderkennen van risico’s (RI&E), en het beheersen daarvan met maatregelen (arbeidshygiënische strategie) naar het monitoren van risico’s en dus het effect van maatregelen (PAGO). Wanneer nodig leidt dat tot het aanpassen van de RI&E of beheersmaatregelen.
Hoe vaak het PAGO moet plaatsvinden, hangt af van de omvang van het risico en het soort werk. Het PAGO wordt altijd uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van een geregistreerd bedrijfsarts.
Met het PAGO wordt gekeken of:
- bepaalde arbeidsrisico’s een nadelig effect hebben op de gezondheid;
- de maatregelen die zijn genomen om die risico’s te beheersen nog wel effectief zijn;
- de werkgever de RI&E en/of de maatregelen in het plan van aanpak moet aanpassen.
Vaak is ondersteuning hierbij nuttig, bijvoorbeeld van een gecertificeerde arbokerndeskundige. Zo kan een arbeidshygiënist onderzoek doen naar de blootstelling aan gevaarlijke stoffen. Een arbeids- en organisatiedeskundige kan de psychosociale arbeidsbelasting binnen een functie of bedrijf onderzoeken.
Specifieke PAGO-verplichtingen
In het Arbobesluit staan extra regels voor bepaalde groepen werknemers, soorten arbeid en blootstellingsrisico’s. Deze regels gelden naast de algemene verplichting van artikel 18 van de Arbowet. Ze stellen meer gerichte eisen en voorwaarden aan de RI&E en het PAGO voor werknemers die tot een specifieke groep behoren of die in hun werk met de onderwerpen of risico’s uit de onderstaande tabellen te maken hebben:
| Nadere voorschriften RI&E (Arbobesluit) | Bijbehorend voorschrift PAGO (Arbobesluit) |
|---|---|
| Jeugdigen; artikel 1.36 | Arbobesluit; artikel 1.38 |
| Zwangere werknemers; artikel 1.41 | - |
| Psychosociale arbeidsbelasting; artikel 2.15 | - |
| Gevaarlijke stoffen in het algemeen; artikel 4.2 | Arbobesluit; artikel 4.10a, 4.10b en 4.10c |
| Kankerverwekkende of mutagene stoffen en kankerverwekkende processen; artikel 4.13 | Arbobesluit; artikel 4.23 |
| Asbest | Arbobesluit; artikel 4.52 |
| Lood | Arboregeling; artikel 4.20b |
| Biologische agentia; artikel 4.85 en 4.97 | Arbobesluit; artikel 4.91 |
| Fysieke belasting; artikel 5.3b | - |
| Beeldschermwerk; artikel 5.9 | Arbobesluit; artikel 5.11, lid 1 t/m 3 |
| Lawaai; artikel 6.7 | Arbobesluit; artikel 6.10 |
| Kunstmatige optische straling; artikel 6.12d | Arbobesluit; artikel 6.12g |
| Trillingen; artikel 6.11b en 6.11c | Arbobesluit; artikel 6.11e |
| Elektromagnetische velden; artikel 6.12k | Arbobesluit; artikel 6.12n |
| Werken onder overdruk; geen nader voorschrift | Arbobesluit; artikel 6.14a |
| Nachtarbeid; geen nader voorschrift | Arbobesluit; artikel 2.43 |
| Besluit basisveiligheidsnormen stralingsbescherming | Bijbehorend voorschrift PAGO (Arbobesluit) |
|---|---|
| Ioniserende straling; artikel 7.6 | Arbobesluit; artikel 7.21 |
Verschil PAGO en PMO
In de praktijk worden de termen PAGO en PMO (preventief medisch onderzoek) vaak door elkaar gebruikt. Hoe een PAGO er ook uitziet, het onderzoek moet altijd voldoen aan het wettelijk verplichte kerndoel, namelijk: het voorkómen van gezondheidsschade en het vroegtijdig signaleren van gezondheidsschade als gevolg van risico’s in het werk. Andere bedrijfs- of branchespecifieke doelen mogen worden toegevoegd, maar zijn niet noodzakelijk om te voldoen aan de Arbowetgeving.
Het PMO heeft drie kerndoelen, waaronder het wettelijk verplichte kerndoel van het PAGO en twee niet wettelijk verplichte kerndoelen. Deze laatste twee zijn:
- het bewaken en bevorderen van de gezondheid van werknemers in relatie tot het werk;
- Het bewaken en verbeteren van het functioneren en de inzetbaarheid van werknemers. Leefstijlprogramma’s kunnen onderdeel uitmaken van de interventie.
In de praktijk bestaan PMO’s soms alleen uit onderzoek naar en interventies in het kader van algemene gezondheid in relatie tot het werk, het bewaken of verbeteren van inzetbaarheid van werknemers en/of leefstijlprogramma’s. Belangrijk om te weten is dat een werkgever met een PMO dat puur gericht is op gezonde leefstijl (adviezen en interventies) en niet voortkomt uit concrete risico’s uit de RI&E, niet voldoet aan de wettelijke PAGO-verplichting.
PAGO en andere taken van de bedrijfsarts via het basiscontract
Artikel 14 lid 4 van de Arbowet verplicht iedere werkgever tot het afsluiten van een basiscontract, waarin ondersteuning door deskundige personen bij het arbobeleid is opgenomen. Eén van de op te nemen diensten is het PAGO. Dit is vastgelegd in de Arbowet, in artikel 14, lid 1 onder c sub 1.