Kijk, zo moet het

Bijzondere benadering

Er zijn genoeg gecertificeerde en enthousiaste BHV’ers. Alle medewerkers hebben heldere instructies en er wordt minimaal 2 keer per jaar geoefend, met en zonder aankondiging. In alle lokalen hangt een mapje met een samenvatting van het protocol. Maar om deze kinderen het ontruimingsproces aan te leren, was een bijzondere benadering nodig. De school koos voor een visuele aanpak, omdat de kinderen die hier op school zitten minder goed zijn in tekst. De logopediste van de school heeft het ontruimingsplan opgedeeld in negen stappen, die ze met speciale software heeft vertaald in duidelijke pictogrammen.

De tekeningen staan op geplastificeerde kaartjes van 10 x 10 cm en vormen samen een ladder op zakformaat. Hierin zien de leerlingen bij een oefening, maar ook bij een echte calamiteit, precies wat de volgende stap is. Daardoor blijven ze rustig en komen ze veilig buiten. De jury vindt deze visuele aanpak veelbelovend, ook voor het reguliere basisonderwijs of andere plekken waar jonge kinderen of mensen met een verstandelijke beperking bij elkaar komen. Prisma laat zien dat relatief eenvoudige middelen (dankzij een kleine dosis creativiteit en een grote portie inlevingsvermogen) een essentiële rol kunnen spelen in de interne noodorganisatie. Een schoolvoorbeeld!

Grootste uitdaging

De school heeft 2 locaties voor speciaal onderwijs, één basisschool (SO) en één middelbare school (VSO). Deze goede praktijk gaat over de basisschool. Er zijn 5 groepen van 8 tot 14 leerlingen, op de 1e verdieping. In het gebouw is ook een kinderdagverblijf voor kinderen met een verstandelijke beperking die (nog) geen onderwijs kunnen volgen en er is een atelier voor verstandelijk gehandicapte volwassenen. Het kinderdagverblijf en het atelier vallen onder een andere stichting.

Alle leerlingen hebben een verstandelijke beperking, soms in combinatie met autisme. Deze kinderen leren op een andere manier, daarom zijn de lessen vaak heel visueel. Alle ruimtes in de school en het dagprogramma worden aangegeven met pictogrammen: duidelijke tekeningen met een kort bijschrift. Veel leerlingen zijn gevoelig voor prikkels en voor alles dat afwijkt van hun routine. Hoe slaagt Prisma erin om de kinderen het ontruimingsproces aan te leren?

Aanpak

• Visueel leren
  Een paar jaar geleden bleek tijdens een ontruimingsoefening dat het lastig was om de leerlingen rustig te evacueren en duidelijk te maken wat ze moesten doen. Al snel ontstond het idee om ook hiervoor gebruik te maken van pictogrammen. De school formuleerde 9 stappen die in beeld gebracht moesten worden.
• Pictogrammenladder
  De logopediste maakte op de pc voor elke stap in het ontruimingsproces een pictogram. De tekeningen staan op geplastificeerde kaartjes van 10 x 10 cm, als een ladder met elkaar verbonden door ringetjes. Makkelijk op te vouwen en mee te nemen bij een ontruiming. De leerlingen oefenen daarmee en zien in de pictogrammenladder precies wat de volgende stap is. Eerst gaat de toeter, we luisteren rustig naar de juf of meester, we gaan naar de trap (niet met de lift), we wachten op het plein, enzovoort

Resultaat

• De visuele aanpak werkt. Dat bleek al bij de 1e onaangekondigde oefening, waarbij best eens paniek kan ontstaan. Dankzij de pictogrammen gingen alle leerlingen rustig met hun leerkracht naar buiten en bleven ze bij elkaar.
• Bij Prisma staat de interne noodhulp als een huis. Er zijn genoeg opgeleide BHV’ers, alle medewerkers hebben heldere instructies en er wordt minimaal 2 keer per jaar geoefend. In alle lokalen hangt een mapje met een samenvatting van het protocol. Ook invalkrachten vinden op die manier snel alle relevante afspraken en telefoonnummers. Hoewel de school, de dagopvang en het atelier alle drie verantwoordelijk zijn voor hun eigen deel van het pand, oefenen ze samen.

Praktische tips

• Werk visueel! Het hoeven geen pictogrammen te zijn, ook foto’s of concrete voorwerpen kunnen goed werken. Dat geldt niet alleen voor moeilijk lerende kinderen. Denk ook aan de onderbouw op reguliere scholen en andere plekken waar jonge kinderen of mensen met een verstandelijke beperking komen. Voorafgaand aan een ontruimingsoefening kun je een instructiefim laten zien.
• Bij traumatische ervaringen is nazorg net zo belangrijk als hulpverlening. Sommige gebeurtenissen kunnen grote impact hebben op de volwassenen en kinderen die erbij betrokken waren. Het is belangrijk om iedereen na een incident meteen bij elkaar te roepen. Daarmee kun je duidelijkheid scheppen over het incident en actiepunten bespreken (bijvoorbeeld om de ouders te informeren dat hun kind met een verhaal thuis kan komen over wat er is gebeurd). Ook na zo’n bijeenkomst waarderen de meeste betrokkenen het enorm als de organisatie de vinger aan de pols houdt en eventueel slachtofferhulp inschakelt.