Welke stoffen en processen zijn kankerverwekkend of mutageen?
Op de verpakking van producten kan aangegeven zijn of het gaat om een gevaarlijke stof. Het gevaarspictogram geeft aan om welk gevaar het gaat. Of een stof (of het mengsel) kankerverwekkend of mutageen is, is niet direct te zien aan het gevaarspictogram. De H-zinnen (gevaaraanduidingen) op het etiket geven meer informatie.
Verpakte stoffen: H- en R-zinnen
Op de verpakking van producten staat met behulp van zogenoemde H-zinnen (gevaaraanduiding, Hazard statement) aangegeven welke gevaaraspecten de stof bevat. Kankerverwekkende stoffen zijn herkenbaar aan de volgende zin: ‘Kan kanker veroorzaken’ (H350), en mutagene stoffen aan de volgende zin ‘Kan genetische schade veroorzaken’ (H340). In bepaalde gevallen kan de zin aangevuld zijn met de relevante blootstellingsroute. De H-zinnen H351 en H341 zijn producten die verdacht carcinogeen of mutageen zijn.
Als de H-zinnen H340 of H350 niet op de verpakking staan, wordt wel geadviseerd de SZW-lijst te bekijken voor de specifieke stof. Als de stof wel op de SZW-lijst staat (onder de subkop kankerverwekkend (lijst 1) of mutageen (lijst 2)) zijn alsnog alle bepalingen met betrekking tot kankerverwekkende of mutagene stoffen van kracht. Dit geldt bijvoorbeeld voor ethanol.
Oud product
Tussen 2010 en 2015 zijn de H-zinnen geintroduceerd. Daarvoor waren R-zinnen gangbaar in de communicatie van risico’s. Werkt men met een oud product dan is het mogelijk dat op de verpakking geen gevaarspictogram of H-zinnen (gevaaraanduidingen) staan. Dan geven de R-zinnen (gevaarszinnen) op het etiket meer informatie. Kankerverwekkende stoffen zijn herkenbaar aan de volgende zin: ‘Kan kanker veroorzaken’ (R45), ‘Kan kanker veroorzaken bij inademing’ (R49) en mutagene stoffen aan de volgende zin: ‘Kan genetische schade veroorzaken’ (R46). Als de H-zinnen 340 of 350 niet op de verpakking staan, wordt wel geadviseerd de SZW-lijst te bekijken voor de specifieke stof. Als de stof wel op de SZW-lijst staat (onder de subkop kankerverwekkend of mutageen) zijn alsnog alle bepalingen met betrekking tot kankerverwekkende of mutagene stoffen van kracht. Dit geldt bijvoorbeeld voor ethanol.
Niet-verpakte stoffen (en processen)
Soms is een kankerverwekkende of mutagene stof niet verpakt, maar komt deze vrij tijdens het werkproces. Voorbeelden zijn hardhoutstof, kwartsstof en dieselmotoremissie. Deze stoffen zijn niet voorzien van een verpakking en hebben dan ook geen H-zinnen (gevaaraanduidingen). Het is daarom minder makkelijk te bepalen of het gaat om kankerverwekkende of mutagene stoffen. De processen die kankerverwekkend zijn opgenomen in de SZW-lijst.
SZW-lijst van kankerverwekkende, mutagene of reprotoxische stoffen en processen
Het ministerie van SZW publiceert niet-limitatieve lijsten met stoffen die kankerverwekkend of mutageen zijn of schadelijk voor de voortplanting. Het is belangrijk deze te raadplegen en te vergelijken met de stoffen die in het bedrijf of de instelling aanwezig zijn. Daarnaast is het raadzaam bij werkzaamheden waar kankerverwekkende en/of mutagene stoffen aanwezig zijn een gespecialiseerd arbo-adviesbureau of een arbodienst te raadplegen.