Valbeveiliging

Wat zijn de risico’s van werk zonder valbeveiliging

Valbeveiliging wordt gebruikt om verwondingen door vallen te voorkomen. Een val kan overal gebeuren, ook als er gewoon op de grond gewerkt wordt. Maar in het algemeen geldt dat als de werkplek hoger is, het risico van een val toeneemt. Ook maakt het uit wat er onder de werkplek is. Of je op een glasplaat, een betonnen dak, op de weg of in het water valt maakt uit voor wat de gevolgen van een val zijn.

Veiligheidsgrens: 2,50 meter

Vanaf 2,50 meter spreekt men van werken op hoogte. Dan zijn er aanvullende maatregelen ter voorkoming van valgevaar nodig. 

Bij werk op een hoogte van minder dan 2,50 meter is valbeveiliging ook verplicht wanneer er boven een ondergrond gewerkt wordt waar extra risico’s aan verbonden zijn, bijvoorbeeld bij werken boven water, op verkeerswegen of nabij uitstekende delen. 

Valgevaar dient altijd – bij elke hoogte – in een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) te worden meegenomen als een potentieel risico. Artikel 3.16 van het Arbobesluit geeft de aanvullende regels die gelden bij valgevaar.

Verschillende maatregelen op het gebied van valbeveiliging 

Belangrijk is dat er aandacht is voor de risico’s van werken op hoogte en het valgevaar. De werkplek opgeruimd houden is essentieel. Valpartijen kunnen makkelijk ontstaan doordat afval is blijven liggen, gereedschap rondslingert of materialen ‘even’ in de looproute zijn opgeslagen. 

Voor risico's bij vallen blijken het opruimen van materialen en het hebben van aandacht voor de risico’s het belangrijkste preventiemiddel. Dit behoort dan ook een onderdeel te zijn van werkinstructies en veiligheidsplannen.

Arbeidshygiënische strategie

Als er op hoogte gewerkt moet worden, zijn volgens de arbeidshygiënische strategie (een hiërarchisch stelsel van beheersmaatregelen voor risico’s) de volgende niveaus van beveiliging mogelijk:

• Een werkplek moet bij voorkeur permanent worden aangepast door bijvoorbeeld vaste balustrades of leuningen te plaatsen.
• Er moeten tijdelijke voorzieningen worden getroffen, zoals steigers of verplaatsbare dakrandbeveiliging. De organisatie dient erop gericht te zijn valgevaar als continu actief risico te beschouwen.
• Tijdens een bouwproject moeten zo snel mogelijk vaste trappen worden geplaatst.
• Wanneer collectieve voorzieningen niet mogelijk blijken, dan is persoonlijke valbeveiliging noodzakelijk.

Persoonlijke valbeveiliging

Als persoonlijke valbeveiliging nodig is worden de volgende risico’s weggenomen:

• Vallen van hoogte;
• Abrupt breken van de val (klap); en 
• Afknelling door vallijn.

Valbeveiliging moet uit drie onderdelen bestaan.

• Een vast en stevig bevestigingspunt voor de beveiligingskabel;
• Een harnas dat de medewerker via een kabel verbindt met het bevestigingspunt; en
• Een valstopapparaat of valdemper.

Een positioneringslijn mag uitsluitend worden gebruikt als gebiedsbeperking en nooit in situaties waarbij een val mogelijk is. Met de juiste lijnlengte kan men voorkomen dat iemand in een gevaarlijk valgebied terecht komt.

De keus voor het juiste type valbeveiliging wordt bepaald door het soort werk dat gedaan wordt! De fabrikant van valbeveiliging geeft aan waar en hoe de valbeveiliging geschikt is.

Hoe moet er worden omgegaan met valbeveiliging

Valbeveiliging moet altijd volgens de instructies van de fabrikant gebruikt worden. Let hierbij ook op de veroudering van het materiaal en op de levensduur zoals de fabrikant die vermeld heeft.  

De werknemer moet overleggen met de werkgever over de ergonomie van de beschermingsmiddelen.  Als een harnas door meerdere personen gebruikt wordt, is het extra belangrijk om steeds te controleren of het geschikt is voor gebruik door de betreffende persoon. Het moet passen bij de lengte en het gewicht van de gebruiker. Een extra aandachtspunt bij het gebruik door meerdere personen is dat er voor een goede hygiëne gezorgd moet worden. 

Ook is het belangrijk dat de voorschriften over onderhoud, reiniging en vervanging van het persoonlijk beschermingsmiddel goed opgevolgd worden. Dat geldt natuurlijk ook voor losse onderdelen als die bij het persoonlijk beschermingsmiddel horen.

Meer informatie over werken op hoogte staat in het dossier Werken op hoogte.