Veilig en gezond de boom in
“Met de juiste voorlichting, hulpmiddelen én je boerenverstand kom je een heel eind!” André Efftink en Jotte Brand vormen een TOP-team: ze werken niet alleen nauw samen, maar ook nog eens volgens de TOP-strategie. Door middel van Technische, Organisatorische en Persoonsgebonden maatregelen zorgen beiden ervoor dat er gezond gewerkt wordt en pakken zo effectief lichamelijke belasting aan!
André Efftink is boomspecialist bij Landschapsbeheerder Drenthe. Hier heeft hij de afgelopen 30 jaar zo’n beetje alles gedaan op het gebied van Boomverzorging. Denk aan: snoeien, vellen, aanplanten en advisering. Na 20 jaar actief buiten werken weet hij wat de gevolgen zijn van alle lichamelijke inspanningen: een overbelast lichaam. “Ik heb een passie voor gezond en veilig werken en ben druk bezig om mijn collega’s door heel Nederland veilig en gezond te laten werken. Daarom zet ik mij als preventiemedewerker van Landschapsbeheer Drenthe en kaderlid van FNV op vele fronten in om ervoor te zorgen dat er in de sector veilig en gezond gewerkt wordt”.
André werkt in Drenthe met een team van eigen werknemers en vrijwilligers. Voor specifieke uitvoeringsklussen zet hij gespecialiseerde aannemers in, zoals boomverzorger Jotte Brand: “Ik zorg ervoor dat de bomen zo lang mogelijk kunnen blijven staan en gezond zijn.” En dat doet Jotte niet alleen voor de bomen. Als tweemalig Nederlands kampioen boomklimmen weet hij als geen ander hoe je gezond en veilig moet klimmen zonder daarbij je lichaam te overbelasten.
“Och dat doen we wel even”
“Tillen, dragen, duwen, trekken en trillingen zijn de meest voorkomende vormen van lichamelijke belasting in onze sector”, vertelt André. “Mijn rug is naar de gallemiezen, ik heb veel te veel geduwd. Vooral bij het slepen met te grote takken en het tillen van blokken hout, met de gedachte: och, dat doen we wel even. Het gevaar is dat je te snel wilt zijn en niet de juiste materialen voorhand hebt.” Jotte vult aan: “Verkeerd en te zwaar tillen zijn inderdaad gevaren, maar denk ook aan te veel repeterende handelingen zoals het trekken aan een kettingzaag. Daarom gebruiken we tegenwoordig liever een elektrische zaag.”
Jotte gaat verder: “Normaal gesproken snoei je een boom met een hoogwerker, want dat is minder belastend. Maar op moeilijk bereikbare plekken, zoals krappe achtertuinen, moet het snoeien klimmend gebeuren. Er wordt veel op kracht geklommen en dat is niet goed. Dan krijg je last van je schouders, ellebogen maar ook rug of polsen. Je kunt als een gek een boom in klimmen, maar dat houd je op de lange termijn niet vol. Luister goed naar je lichaam en bepaal je eigen tempo.”
“Je klimt op techniek, niet op kracht”
De klimtechnieken zijn met de jaren verbeterd en dat maakt klimmen lichamelijk stukken minder belastend. “Met de moderne klimtechnieken bepaal je tevoren de route door de boom, zodat je zo efficiënt mogelijk door de boom klimt. Hoe sneller de route hoe minder belastend. Daarnaast overleg je met je collega hoe je het zo veilig mogelijk kunt doen,” vertelt Jotte. “Tegenwoordig wordt bij elke klus een risico-inventarisatie gemaakt,” vertelt André. “Wat zijn de risico’s en welke hulpmiddelen heb je nodig? De kunst is daarbij om lichamelijke belasting zoveel mogelijk te beperken.”
“Door de technische hulpmiddelen die nu ingezet worden is de boomverzorging en het boomklimmen lichamelijk minder belastend: in plaats van met een ladder klim je nu met een klimlijn, beenklemmen en een werpzak in één rechte lijn naar boven. Iets wat je vroeger met je armen moest doen.” vertelt Jotte. “Er zijn tegenwoordig ook meer machines die het zwaar tilwerk over kunnen nemen,” vertelt André. “Van grote versnipperaars en verreikers om bomen weg te halen tot minder zware accu-zagen voor bij het snoeien.” Dit zijn serieuze investeringen die niet voor alle freelance boomverzorgers haalbaar zijn. “Gelukkig wordt er veel samengewerkt om zo aan de juiste hulpmiddelen te komen” vertelt Jotte.
“Belangrijk voor de bewustwording, is het geven van training en voorlichting”
André: “Het is belangrijk dat de werkgever investeringen doet die gezond en veilig werken mogelijk maken, maar training en voorlichting mogen niet ontbreken. Wij werken bij Landschapsbeheer Drenthe met veel vrijwilligers. Ook zij moeten zich bewust zijn van de gevaren van lichamelijke overbelasting. Daarom hebben we met Stigas een training ontwikkeld waarbij we alle vrijwilligerscoördinatoren voorlichten. Daarbij leren ze instructie geven aan vrijwilligers op het onderdeel lichamelijke belasting bij de inzet van handgereedschappen. Daarnaast werken we met e-learning. Voordat vrijwilligers aan de slag gaan, kunnen ze een digitale cursus doen over veilig en gezond werken. Vervolgens worden ze opgeleid door ervaren vrijwilligers in de groep met wie zij aan het werk gaan. Wij zorgen voor de juiste informatiebladen en instructies tijdens de klus. Met die voorlichting, het informatieblad én je boerenverstand kom je volgens mij een heel eind!”
