Zwanger

Bij het werken met gevaarlijke stoffen is het altijd belangrijk om extra voorzichtig te zijn. Dit geldt in het bijzonder als de werkneemster zwanger wil worden, zwanger is of als zij borstvoeding geeft. 

In verschillende beroepen wordt gewerkt met gevaarlijke stoffen. Denk aan werken in de schoonmaak, metaal, chemie, metaalindustrie of in de agrarische sector. Maar ook aan beroepen als schilder, verpleegkundige, apothekersassistent of kapper. De werkgever moet zorgen voor een veilige en gezonde werkplek. Hij moet de veiligheid van de zwangere werkneemster en de baby garanderen. 

De wet (Arbobesluit artikelen 4.108 en 4.109) kent drie expliciete verboden: 

1. Een werkneemster die zwanger is of borstvoeding geeft, mag niet worden blootgesteld aan lood en loodverbindingen. 
2. Een werkneemster die zwanger is of borstvoeding geeft, mag niet worden blootgesteld aan gevaarlijke stoffen die de gezondheid van het ongeboren kind of de baby schade kunnen toebrengen via een genotoxisch werkingsmechanisme, en die via de moeder het ongeboren kind of de baby kunnen bereiken. 
3. Een zwangere werkneemster mag niet worden blootgesteld aan Toxoplasma. Dit veroorzaakt namelijk toxoplasmose, ook wel de kattenziekte genoemd. Dat geldt ook voor het rubellavirus, wat rodehond veroorzaakt. Er geldt een uitzondering als is gebleken dat de werkneemster hier immuun voor is. 

Biologische agentia zijn micro-organismen en andere dragers van plantaardige of dierlijke herkomst die bij blootstelling ernstige gezondheidsrisico's kunnen opleveren. Ze kunnen bijvoorbeeld een infectie, allergie, vergiftiging of virus veroorzaken.   

Biologische agentia komen in veel beroepen en bedrijfstakken voor. Bijvoorbeeld in werk met dieren of dierlijke producten, de gezondheidszorg, de schoonmaak, de afvalverwerkende industrie, de voedingsindustrie en de glastuin- en akkerbouw.  

Om welke biologische agentia gaat het?

In de notatie Zwangerschap en Biologische Agentia van het RIVM staat vermeld bij welke biologische agentia een substantieel risico bestaat voor werkneemsters die zwanger zijn of zwanger willen worden. Dit is een aanvulling op de Europese communautaire lijst (bijlage II van de Europese Richtlijn 2000/54). 

Het is geen volledig overzicht, maar het rapport biedt een beeld van biologische agentia en mogelijke effecten op onder andere de vruchtbaarheid, de zwangerschap, de gezondheid van het kind en de borstvoeding. Het rapport verscheen in 2011 na een RIVM-project op basis van toen beschikbare informatie uit de LCI-richtlijnen, van het NCvB/KIZA en van de SBO. 

Het is belangrijk om de fysieke belasting tijdens de zwangerschap en tot zes maanden na de bevalling zoveel mogelijk te beperken. Hiervoor gelden een aantal richtlijnen:

• Is tillen toch nodig, dan moet het minder dan 10 kilo per keer zijn.
• Vanaf de twintigste zwangerschapsweek mag een werkneemster maximaal 10 keer per dag maximaal vijf kilo tillen. 
• Vanaf de dertigste zwangerschapsweek mag een werkneemster maximaal vijf keer per dag maximaal vijf kilo tillen. 
• Tijdens de laatste drie maanden van de zwangerschap mag een werkneemster maximaal één keer per uur bukken, hurken, knielen of staande voetpedalen bedienen. 
• Tot zes maanden na de bevalling moet de werkneemster de belasting (langzaam) opbouwen. Het gaat met name om tillen, dragen, duwen en trekken. 

In de wet staan geen specifieke artikelen over psychosociale arbeidsomstandigheden voor vrouwen die bevallen zijn. Toch zijn PSA (zoals stress, hoge werkdruk, agressie en ongewenste omgangsvormen) een extra risico voor vrouwen die bevallen zijn. De wet schrijft bijvoorbeeld niet voor niets de mogelijkheid voor om extra rust te nemen tijdens het werken in de periode na de bevalling.  

De werkgever moet erop toezien dat de zwangere werkneemster:

• een duikarbeid, caissonarbeid en overige arbeid onder druk verricht;
• en geen arbeid verricht in de ondergrondse winningsindustrie. 
• niet wordt blootgesteld aan lichaamstrillingen of schokken met een versnelling van meer dan 0.25 m/s2;
• en niet in direct contact komt met een ultrasonore trillingsbron met een frequentie boven de 20 kHz waarbij de blootstelling hoger is dan 110 dB per tertsband;
• en niet wordt blootgesteld aan equivalente geluidsniveaus boven de 80 dB(A) en piekgeluiden boven de 112 Pa. 

Dit is vastgelegd in Arbobesluit artikelen 6.29 tot en met 6.29c. 

• Als de zwangere werkneemster ziek wordt tijdens de zwangerschap, vraagt de werkgever een Ziektewetuitkering voor haar aan bij het UWV. Dit geldt ook bij gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid.  
• Wordt de zwangere werkneemster ziek binnen zes weken voor de uitgerekende bevallingsdatum en heeft zij nog geen verlof, dan krijgt zij ook een Ziektewetuitkering. 
• Als de werkneemster tijdens het verlof ziek wordt, houdt zij gewoon de zwangerschaps- en bevallingsuitkering. Het maakt hiervoor niet uit of de ziekte komt door de zwangerschap of bevalling, of ergens anders door. 

• ls de zwanger ziek wordt en de ZEZ-uitkering is nog niet ingegaan, dan heeft zij alleen recht op een Ziektewet-uitkering als zij hiervoor vrijwillig verzekerd is bij het UWV.  
• Als de zwangere ziek wordt en de ZEZ-uitkering is al ingegaan, dan houdt de zwanger deze uitkering tijdens ziekte. Het maakt niet uit of de ziekte door de zwangerschap of bevalling komt of door een andere oorzaak. 

Als de werkneemster ziek wordt voor, tijdens of na de bevalling en geen werkgever heeft, moet zij dat melden bij het UWV. Welke uitkering zij krijgt, hangt af van de situatie en het moment waarop zij ziek wordt. Het UWV helpt hierbij.