Omgaan met grensoverschrijdend gedrag: best practices vanuit het Isala Ziekenhuis
Veel medewerkers voelen zich (nog steeds) onveilig op de werkvloer. Bijvoorbeeld door een slechte omgangscultuur of door (seksueel) grensoverschrijdend gedrag. Lang niet iedereen durft daarover te praten, laat staan er melding van te maken. Hier ligt een belangrijke rol voor werkgevers: stimuleer een cultuur van openheid en vertrouwen, zodat medewerkers zich gesteund en veilig voelen. Bij het Isala -ziekenhuis in Zwolle zijn ze daarmee al goed op weg. Marita van Polen en Ada Heideveld, beiden werkzaam bij Isala, delen hun best practices.
Dat aandacht voor (seksueel) grensoverschrijdend gedrag en sociale veiligheid op het werk ontzettend belangrijk is, werd pijnlijk duidelijk na de onthullingen over misstanden bij talentenjacht The Voice of Holland in 2022. “Ineens werd het bespreekbaar en volgde een golf aan meldingen van soortgelijke incidenten in allerlei sectoren,” vertelt Marita, arbeids- en organisatiedeskundige op de HR-afdeling van Isala. Ook daar steeg het aantal meldingen. “Toch merkten we dat de extreme voorbeelden uit de media hier minder herkenbaar waren. Dat riep de vraag op: welke vormen van ongewenst gedrag zien wij dan wél? En hoe gaan we daarmee om?”
Onder de loep: beleid rondom grensoverschrijdend gedrag
Marita bekeek met behulp van de zelfinspectie van de Nederlandse Arbeidsinspectie het beleid rondom ongewenst gedrag binnen het ziekenhuis. “We hadden al vertrouwenspersonen en opvang voor slachtoffers, maar met name in het voorkomen van ongewenst gedrag konden we nog meer stappen maken. Zo ontstond het project ‘Samen maken wij Isala sociaal veilig’. Hiermee pakken we de veilige werkomgeving op een brede manier aan. We kijken niet alleen naar wat er misgaat door ongewenst gedrag, maar ook naar de oorzaken. Ons doel is om ongewenst gedrag te verminderen en het makkelijker te maken om erover te praten, zodat iedereen zich veiliger voelt.”
De basis voor een veiligere werkomgeving was al eerder gelegd, vertelt Ada Heideveld. Ze is jurist, mediator en lid van de werkgroep sociale veiligheid van Isala. “Op sommige afdelingen was het ziekteverzuim al voor de coronapandemie hoog. Na onderzoek bleek dat de klachten niet alleen fysieke oorzaken hadden, maar ook voortkwamen uit mentale en emotionele druk door een onveilige werkomgeving. Daar schrokken we van, en er kwam een training om leidinggevenden te ondersteunen bij het verbeteren van de cultuur en veiligheid op de werkvloer.” Benieuwd wat ze binnen project ‘Samen maken wij Isala sociaal veilig’ nog meer deden? Lees er meer over in het artikel ‘Grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer: aanpak en ervaringen’.
Geleerde lessen en praktische tips
Dit zijn de belangrijkste lessen en de praktische tips voor bedrijven en organisaties die ook aan de slag willen met dit onderwerp:
- Bewustwording is cruciaal: het is belangrijk om medewerkers bewust te maken van verschillende vormen van ongewenst gedrag en de impact daarvan. Dit helpt om deze situaties sneller te herkennen en aan te pakken.
- Het proces is dynamisch: het verbeteren van sociale veiligheid op de werkvloer is een doorlopend proces dat structureel aandacht vraagt.
- Iedereen heeft een rol: betrek zowel leidinggevenden als medewerkers actief bij het bevorderen van een veilige werkcultuur.
- Communicatie doet ertoe: heldere richtlijnen en open communicatie zijn belangrijk om misverstanden te voorkomen en ervoor te zorgen dat iedereen weet wat wel en niet acceptabel is.
- Leer van ervaringen: het is waardevol om te leren van ervaringen en best practices uit andere organisaties, zoals het toepassen van trainingen en hulpmiddelen.
- Vier successen: erken en vier voortgang en successen, hoe klein ook.
Praktische tips:
- Zorg dat medewerkers en leidinggevenden weten waar ze terecht kunnen en zonder drempels met elkaar in gesprek kunnen gaan.
- Bundel relevante informatie: zorg voor een goed vindbare (online) plek, bijvoorbeeld op het intranet, waar alle informatie over ongewenst gedrag, vertrouwenspersonen en nuttige verwijzingen laagdrempelig te vinden zijn.
- Gebruik (visuele) hulpmiddelen: breng de boodschap over sociale veiligheid op verschillende (visuele) manieren onder de aandacht, zoals via intranet, posters en QR-codes die leiden naar een webpagina of ondersteunende video's.
- Zorg voor herkenbaarheid in je communicatie en gebruik specifieke voorbeelden die aansluiten bij de ervaring van medewerkers. Maak bijvoorbeeld gebruik van hulpmiddelen zoals de koerskaart Met elkaar trekken we een grens en de handreiking Cultuurverandering op de werkvloer en pas deze aan op de context en cultuur van jouw organisatie.
- Herdefinieer de rol van vertrouwenspersonen: zorg ervoor dat de rol van vertrouwenspersoon goed beschreven is en dat zij over voldoende middelen en tijd beschikken om deze rol te vervullen.
- Bied trainingen en rollenspellen aan: organiseer trainingen en rollenspellen om medewerkers te leren hoe ze ongewenst gedrag kunnen herkennen en erop kunnen reageren. Dit helpt ook om empathie te ontwikkelen en te begrijpen hoe bepaald gedrag anderen beïnvloedt.