Toolbox Lichamelijke Belasting

Direct aan de slag?

Bekijk hier oplossingen voor fysieke belasting per onderwerp.

Bekijk hier oplossingen voor fysieke belasting per sector.

Wat zegt de wet over lichamelijke belasting?

In de Arbowet staan regels voor werkgevers en werknemers om de gezondheid en veiligheid van werknemers te bevorderen. Een belangrijk kenmerk van de Arbowet is dat het een kaderwet is. Dat betekent dat er geen regels in staan over concrete risico's, maar algemene bepalingen over het arbobeleid in bedrijven. Deze zijn verder uitgewerkt in het Arbobesluit en de Arboregeling. Voor dit onderwerp zijn de volgende artikelen relevant.

Arbobesluit hoofdstuk 5, afdeling 1 - Dit is het wettelijk kader voor werkgever en werknemer betreffende fysieke belasting. Hierin staat beschreven aan welke verplichtingen de werkgever en de werknemer moeten voldoen.

Arbobesluit hoofdstuk 5, afdeling 2 – Voor beeldschermwerk geldt aanvullende wetgeving, voornamelijk op het gebied van de werkplekinrichting en de dagindeling van de werkzaamheden.

Daarnaast kunnen werkgevers en werknemers in een arbocatalogus verder uitwerken op welke wijze zij voldoen aan de doelvoorschriften uit de wet van de overheid voor veilig en gezond werken. Je vindt de verschillende arbocatalogi voor branches hier.

Wat is lichamelijke belasting?

Iedere werknemer heeft te maken met lichamelijke belasting. Bijvoorbeeld bij het verplaatsen van producten (tillen, dragen, duwen, trekken). Bij lichamelijke overbelasting worden de spieren en gewrichten in rug, schouders en armen zo zwaar, lang of vaak gebruikt dat er gezondheidsschade kan ontstaan. Ook lichamelijke onderbelasting, bijvoorbeeld in zittende beroepen, kan leiden tot schade aan de gezondheid. Wil je meer weten over lichamelijke belasting? Lees dan hier verder.

Lichamelijke belasting beoordelen

Om te kunnen bepalen of lichamelijke belasting een knelpunt is binnen jouw organisatie staat hieronder een aantal tools gepresenteerd:

Algemene tools

• De Inspectie SZW gebruikt de checklist fysieke belasting die ook op de website van TNO te vinden als basisinstrument tijdens haar inspecties. Met deze checklist van TNO kan je in korte tijd een indicatie krijgen van de mogelijke risico’s die in een taak aanwezig zijn voor alle aspecten van fysieke belasting (aanmaken gratis account noodzakelijk om later je resultaten te kunnen terugzien). Als er een mogelijk risico wordt gesignaleerd op een bepaald onderdeel, word je op dat onderdeel doorverwezen naar een vervolginstrument voor een gedetailleerde risicobeoordeling.
• Met de uitgebreide Wegwijzer fysieke belasting van TNO kan je, aan de hand van vijf stappen, inventariseren of fysieke belasting knelpunten oplevert en een gericht plan maken om deze knelpunten op te lossen.
• De Nederlandse Arbeidsinspectie maakt gebruik van de Basisinspectiemodule fysieke belasting. Dit instrument is primair bedoeld voor inspecteurs, maar kan ook door professionals gebruikt worden om snel inzicht te krijgen in alle voorkomende fysieke risico’s.

Branchespecifieke tools

• Voor verschillende branches zijn RI&E instrumenten ontwikkeld waarin ook het onderwerp fysieke belasting wordt behandeld.
• De Tilthermometer is een instrument ontwikkeld voor de (thuis)zorg, waarmee kan worden bepaald hoe hoog en van welke type de fysieke belasting van zorgverleners is.
• Met de Werkwijzer Pluimvee, Werkwijzer Vlees(waren) en de Werkwijzer Zoetwaren is het mogelijk om de fysieke belasting specifiek in deze branche te kunnen beoordelen (een account maken is noodzakelijk om aan de slag te gaan; bedrijven in de betreffende sector kunnen dit gratis doen).

Tools per onderwerp

• Tillen en dragen
• Duwen en trekken
• Repeterende handelingen
• Trillen en schokken
• Werkhoudingen
• Zittend werk
• Staand werk
• Beeldschermwerk

Oplossingen lichamelijke belasting

Algemene tools

• Met de tools Body Mapping en Hazard Mapping kun je binnen jouw bedrijf meteen aan de slag om de risico’s op lichamelijke klachten in kaart te brengen. 

• Met de uitgebreide Wegwijzer fysieke belasting van TNO kun je, aan de hand van vijf stappen, inventariseren of fysieke belasting knelpunten oplevert en een gericht plan maken om deze knelpunten op te lossen.
• Met de smartphone-app BewustBelast kun je als medewerker zelf inzicht krijgen in de knelpunten rondom fysieke belasting en hoe je hier verbeteringen in aan kan brengen
• In de verschillende A-bladen van Volandis worden voor verschillende werkzaamheden in de bouw tips gegeven hoe het werk lichter gemaakt kan worden.
• De toolbox 'Hoe zwaar werk jij?' is gericht op bewustwording en het bespreekbaar maken van de verantwoordelijkheid die werkgevers én werknemers dragen met betrekking tot lichamelijke belasting in de bouw.
• Met het vijfstappenplan om hulpmiddelen ter verlichting van de fysieke belasting in te voeren is de kans op succesvol gebruik van de hulpmiddelen een stuk groter. Het stappenplan is specifiek gemaakt voor de bouw.
• In de arbocatalogi van verschillende branches staan branche-specifieke richtlijnen voor fysieke belasting opgenomen, net als verschillende oplossingen om de fysieke belasting zo veel mogelijk te voorkomen.
• Op deze pagina vind je een aantal praktijkverhalen over mensen die in aanraking zijn geweest met fysiek belastend werk en hoe zij hier mee om zijn gegaan.
• Met de kosten-baten-tool kunnen bedrijven en adviseurs inzichtelijk maken wat oplossingen op het gebied van fysieke belasting en duurzame inzetbaarheid aan productiviteit opleveren. Hierdoor neemt de kans toe dat er doeltreffender in oplossingen rondom fysieke belasting en de duurzame inzetbaarheid van werknemers wordt geïnvesteerd.
• In de handreiking ‘Arbomaatregelen fysieke belasting’ van het SER Arboplatform staan concrete aanknopingspunten voor maatregelen en oplossingen om fysieke belasting te voorkomen en te kunnen voldoen aan de Arbowet- en regelgeving.