Wat staat er in de arbeidstijdenwet en -regelgeving?
In de Arbeidstijdenwet staat hoe lang een werknemer maximaal mag werken en hoe lang zijn rustperioden minimaal moeten zijn. In de arbeidstijdenwet staan de regels voor 18-jarigen en ouder en de regels voor 16- en 17-jarigen, voor werken rond de zwangerschap, nachtdienst en aanwezigheidsdiensten. De regels voor kinderen (13-, 14 en 15-jarigen) staan in de Nadere regeling kinderarbeid (NKR). Kinderen tot en met 12 jaar mogen alleen werken in geval van cultureel werk (tv, film, musical, enzovoorts) en de Nederlandse Arbeidsinspectie een ontheffing heeft verleend op basis van de Beleidsregel inzake ontheffing verbod van kinderarbeid 2016.
Aanvullingen en uitzonderingen
In het Arbeidstijdenbesluit staan aanvullingen op de Arbeidstijdenwet (de hoofdstukken 2, 3 en 4) en afwijkende regels voor bijzondere sectoren, zoals de zorg of de mijnbouw (hoofdstuk 5).
Voor wie geldt de Arbeidstijdenwet?
De Arbeidstijdenwet is van toepassing op het werk van werknemers. Voor de wet is iedereen werknemer die op de een of andere manier onder gezag van iemand anders werkt. Dus ook als er geen arbeidsovereenkomst is kan er sprake zijn van een werkgever-werknemersverhouding.
Wanneer geldt de Arbeidstijdenwet niet?
De Arbeidstijdenwet geldt niet in geval van een ramp of van plotselinge onvoorziene gevaarlijke situaties, waarbij het naleven van de wettelijke regels adequaat handelen zou belemmeren. Ook geldt de Arbeidstijdenwet niet wanneer de naleving ervan het handhaven van de openbare orde zou verstoren (dit is van toepassing bij inlichtingen- en veiligheidsdiensten van de overheid en de politie).
Voor sommige vormen van werk geldt de Arbeidstijdenwet sowieso niet of gedeeltelijk niet. Zo gelden de regels voor werk op zondag niet voor mensen die een geestelijk ambt binnen de kerk hebben. Andere groepen werknemers (van 16 jaar en ouder) waarvoor de normen van de Arbeidstijdenwet niet gelden zijn:
- werknemers die ten minste 3 maal het minimumloon verdienen (tenzij het gevaarlijk werk, nachtdienst of werk door niet-leidinggevenden in de mijnbouw betreft).
- vrijwilligerswerk (maar ook hier blijft nachtwerk voor 16- en 17-jarigen verboden)
- beroepssporters
- wetenschappelijk onderzoekers
- gezinshuisouders
- podiumkunstenaars
- medisch en tandheelkundig specialisten, (verpleeg-)huisartsen en sociaal geneeskundigen
- begeleiders van school- en vakantiekampen
- militair personeel bij inzet en bij oefeningen
Collectieve regeling
Sommige regels uit de Arbeidstijdenwet en het Arbeidstijdenbesluit kunnen alleen worden toegepast bij “collectieve regeling”, dat wil zeggen nadat daarover in collectief overleg overeenstemming is bereikt. Een collectieve regeling kan een cao zijn, maar ook een schriftelijke overeenstemming tussen de werkgever en het medezeggenschapsorgaan (als de cao daar de ruimte toe laat).